ÇAY BAHÇELERİNDE HANGİ GÜBREYİ KULLANMALIYIZ?

Bitkilerin verim ve ürün kalitesini arttırmak için toprağa organik veya kimyasal maddelerin verilmesi işlemine gübreleme denir. Gübrelemede temel amaç toprakta noksan olan bitki besin elementlerini yeterli seviyeye getirmektir. Tüm bitkilerde olduğu gibi çay bitkisinin büyümesi gelişmesi ve kaliteli sürgün verebilmesi için zamanında ,çay bitkisi ve topraklarına uygun gübreleme yapılması gereklidir.

(ÇAY BAHÇELERİNDE GÜBRELEME ve BAKIM ZAMANI ) Bitkilerin verim ve ürün  kalitesini arttırmak  için toprağa  organik veya kimyasal maddelerin verilmesi işlemine gübreleme denir. Gübrelemede temel amaç  toprakta  noksan olan bitki besin elementlerini yeterli  seviyeye getirmektir. Tüm bitkilerde olduğu gibi  çay bitkisinin büyümesi gelişmesi ve kaliteli sürgün verebilmesi  için zamanında ,çay bitkisi ve  topraklarına  uygun gübreleme yapılması  gereklidir. Toprakta bitki besin elementleri belirli bir miktarda bulunur. Ancak zaman içerisinde bitkiler tarafından alınan besin elementleri toprakta zamanla azalır. Bitkilerin verimden düşmesine neden olan bu durumda toprakta azalan besin elementleri gübreleme ile tamamlanır ve bitkilerin  beslenmesi  kaliteli ürün vermesi sağlanır. Özellikle Çay gibi çok yıllık bitkilerin topraktan aldıkları aynı besin elementleri toprağın verimsiz hale gelmesine  ve ÇAY bitkisinde kalitesiz sürgün , verimin düşük olmasına neden olur. Çay bitkisi toprak yapısı (asitlik oranı)PH sı 5.50-6.50 arasında uygun gelişme gösterir. Çay bitkisi PH düşük olan topraklarda verim düşüklüğü gösterir. Kullanılan kimyasal gübrelerin önerilen dozların üzerinde verilmesi  toprağın fiziksel yapısını bozar ve toprak giderek verimsizleşir. Çay bahçelerinde bitki besin elementi eksikliğinin doğal çiftlik gübresi kullanılarak giderilmesi uygundur. Çiftlik gübresi 3-4 yılda bir dekara 3-4 ton hesabı ile verilmelidir. Çiftlik gübresi kullanma imkanı olmadığı zaman önerilen Kimyasal gübrelerden 25-5-10 NPK özel çay gübresi çay bahçeleri için önerilmektedir. Dekara 60-80 kg kadar verilmelidir. Tavsiye edilen miktar dışında fazla verilecek gübre, fazla ürün almak anlamına gelmeyecektir. Paramızın boşa gitmesine , çevre ve su kaynaklarının kirlenmesine , Toprak yapısının bozulmasına neden olacaktır. Çay bahçelerinde gübreleme öncesi bakım işlemleri yapılmalı ot ve yosun kaplı toprak yüzeyi temizlenmeli ,budanan alanlarda çapalama yapılmalı ve gübrelemede iklim şartlarına göre % 60/70 lik kısmın  Mart-Nisan aylarında,  % 30/40 lık kısmın 1. sürgün sonunda verilmesi daha uygundur. Çay bahçesine girmeden sadece toplatıcılık yaptırılarak sektörün , bitkinin yaşatılması sürdürülebilir değildir. Çay bahçelerine özel çay gübresi 25-5-10 NPK Gübresi çay ocaklarının aralarına dallarının iz düşümüne set aralarına sürgün oluşmadan iklim koşularına göre (Mart ayı ve Nisan ayı ilk haftasında) tavsiye edilen miktarda  (dekara 60-80 kg)doğru bir şekilde verilmelidir. Son yıllarda ve şu anda  Gübre fiyatlarındaki aşırı artış dikkate alınmalı ve Bilinçsiz gübre kullanılmasından vazgeçilmelidir. Tarım alanlarına kar yağması anadoluda çiftçiler için bolluk ve berekettir. Çay bahçelerine bitkinin dinlenme döneminde  kar yağmasının  toprak yapısına ,kalite ve verime olumlu etkisi vardır. Kar suyu topraktaki mineralleri çözerek bitkilerin faydalı mineralleri (azot-potasyum-kalsiyum-demir) alımını sağlar. Kış döneminin iklim değişikliği etkisi ile Çay Bölgesinde yağışların azalması Yağmur-Kar yağmadan geçmesi çay bitkisi için olumsuz etki yapabilir. Yağışların azalması verilen gübrenin bitkiler tarafından alınmasını olumsuz yönde etkileyebilir. Gübrenin çay bahçelerinin üzerine serpme şeklinde verilmesi , ocakların üzerinde kalan gübrelerin değneklerle vurularak silinmesi yanlıştır. Böyle uygulama yapılması çay bitkisinin zarar görmesine , bitkinin gübreden faydalanmadan emek ve paranın boşa gitmesine neden olur. Bilinçsiz bir şekilde verilen ve toprak yapısına uygun olmayan gübrelerin (Nitratlı azotlu ,Amonyum sülfatlı gübreler)  çay bahçelerinde sürekli kullanılması toprak yapısının bozulmasına ve çay bitkisinin topraktaki besin elementlerinin yeterli alımını zorlaştıracağı gibi kalite ve verim düşüklüğüne neden olacaktır. Bilinçsizce fazla Kimyasal gübre kullanımından vazgeçmeliyiz. Çay topraklarının PH değerleri ortalama 4.5 seviyesi altına düşmüştür. Çay bahçelerindeki Toprak PH sının faydalı mikroorganizmaların yaşayabileceği PH 5.5-6.5 seviyesine çıkarılması gerekmektedir. Toprak PH sını yükseltmek için Toprak düzenleyicisi, (Zeolit , dolamit, Leonardit, Tarım Kireci)dekara 150-200 KG atılarak toprağın mutlaka çapalama ile havalandırılması verim ve kalite için gereklidir. Toprak düzenleyicilerin toprak yüzeyine atılarak bırakılması yeterli fayda sağlamayacaktır. Çay bitkisinin ve bahçelerin konumu gereği çapalama yapılması açısından tarım kireci-toprak düzenleyici uygulaması gençleştirme budamasının yapıldığı yıl ve bir sonraki yıl atılarak toprak çapalama yapılmalıdır. Kalite ve verim artışı olduğu görülecektir. Budanan çay bahçesine gübre verilmesi tavsiye edilmez. Organik tarım havzalarında Çay Bahçelerinde kimyasal gübre kullanılması yasaktır. Katı Organik gübrenin toprağa karıştırılarak en geç Mart ayı sonuna kadar  dekara 200-300 kg verilmesi gerekmektedir (organik çay tarım alanlarında ayrıca ilk yıllarda yaklaşık 150-200 kg tarım kireci)  Organik Çay tarımına  geçen bölgelerdeki Üreticiler Organik gübrede Bakanlıkça üretim iznine ve Organik tarımda kullanılabilir sertifikasına sahip olduğuna bakmalıdırlar.  Organik Çay bahçelerinde sertifika kuruluşları tarafından sözleşme hükümleri gereği denetimleri ve kontrolleri yapılmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesinde Çay bahçelerinde ; Organik Çay için  yapılan çalışmalara havza bazlı devam edilmelidir. Çay bahçelerinde kalite ve verim için TOPRAK tan başlayarak İyi Tarım uygulamalarına  bölgede yaşayanların  destek vermeleri ; gelecek nesillere sağlıklı ürün, yaşanabilir toprak, hava ve çevre bırakmak adına, sürdürülebilir bir çay  tarımı için, çay sektörünün desteklenmesi, üreticilerin bahçelere sahip çıkması çayın  geleceği açısından önemlidir. Tüm üreticilerimize 2023 yılında sağlıklı,bereketli, bol kazançlı sezon dilerim.     Müfit AKMAN Türkiye Ziraatçılar Derneği  Rize Şube Başkanı