RİZE CANLI İZLE

Anadolu'nun kuzeydoğusunda Kaçkar Dağları ile Karadeniz arasında oldukça sarp bir arazide kurulan Rize'nin tarihi hakkında yeterli bilgilere sahip değiliz. Rize yöresinde yaşayan ilk kavim bitişken dilli, Asyanik kavimleridir. Bölgenin adının ilk defa yazılı bir kaynakta geçmesi M.Ö. 8 yüzyılda olmuştur. Bir bölgede Tarih Çağı´nın başlaması, ilk defa o bölgenin bir yazılı kaynakta anılması ile olur. Bu yüzden, Çoruh boyları ve Rize bölgesi tarihte ilk olarak, Urartulu II.Sardur´un, M.Ö.765 yılında Kars'ın kuzeyindeki Çıldır Gölü'nün güneyinde yer alan Taşköprü Köyü üstündeki kayalıkta kazdırdığı çivi yazılı kitabede, ´Kulki/Kulkha´ olarak geçmiş, sonraki Yunan kaynaklarında da ´Kolk-Koldit´lerden bahsedilmiştir. Bu çivi yazılı kitabe, bölge adının yazılı olarak ilk defa bir yerde geçtiği kaynaktır. Büyük İskender´in, Pers kralı III. Darius´u yenilgiye uğratması ile elde ettiği Anadolu hakimiyeti M.Ö. 323 senesine kadar sürmüştür. İskender'in ölümünden sonra komutanları ile satraplar arasındaki çıkar ve egemenlik savaşlarında bağımsızlığını ilan eden Mitridates Kitistes, Karadeniz kıyısında Sinop dolaylarına doğru genişleyen Pontos Krallığı'nı kurdu. Pontos Kralı Farnakes M.Ö. 180´de Rize´yi işgal ederek krallığın topraklarına kattı. Rize yöresi daha sonra M.S. 10 yılında Roma İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiştir. Roma'nın ikiye ayrılmasından sonra Rize ve çevresi Bizans topraklarının içerisinde kalmıştır. Bu dönemlerde bir tekstil ve ticaret merkezi olarak tanımlanan Rize aynı zamanda Trabzon'daki Rum Krallığına bağlı bir kaza merkezi (Bandon) idi. Merkezi Pazar olan Rize´nin doğusundaki topraklar ise imparatorluğun sınırları içinde ayrı bir idari birimdi. 1458´de Uzun Hasan´ın, Atabeklerin eli ile yönetilen Çoruh havzasına girip İspir bölgesini devletin sınırları içine katmasından sonra Hemşin bölgesi de Akkoyunlular´a tabi olmuştu. Fakat sahildeki Rize kasabası ve Pazar´a kadar olan topraklar Trabzon Krallığına aitti. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet bizzat gelerek Trabzon´u fethettiği zaman sahilde Çoruh Nehrine kadar olan topraklar, Hemşin dahil, Osmanlı Devleti hakimiyetine girdi.